INXHINIERIA QELIZORE SJELL RISI NE TRANSPLANTIN E PALCES SE KOCKAVE
ZHVILLIMET NE TRANSPLANTIMIN E PALCES KOCKORE I CILI KRYHET PER ARSYE TE NDRYSHME QE PERFSHIJNE TRAJTIMIN E KANCERIT TE GJAKUT DHE TE DISA SEMUNDJEVE GENETIKE, KANE PER QELLIM ELEMINIMIN E NEVOJES PER PERPUTHSHMERI TE PLOTE. NE KETE PIKE, STUDIMET E KRYERA NGA INXHINIERE TE QELIZAVE JANE SHUME TE RENDESISHME.
Procedura, e cila nisi me emrin e transplantimit të palcës së kockave në vitet 1930, u bë transplanti i qelizave staminale. Ndërsa një përputhje e përkryer midis donatorit dhe marrësit është gjendja primare në transplantet e qelizave staminale, të cilave ende iu referohemi në mënyrë kolektive si transplant i palcës së kockave, Prof.Ercüment Ovalı i cili është hematolog në Spitalin Acıbadem Altunizade dhe drejtori i Acıbadem Labcell, Laboratori i Qelizave Staminale dhe Banka e Gjakut të Kordonit, ka dhënë lajmin e mirë se është gjithashtu e mundur për të kryer transplante të suksesshme gjysmë të përputhshme. Transplantimi i palcës së kockave bazohet në marrjen e qelizave staminale nga një individ dhe transferimin e tyre tek ai (autolog) ose tek një pacient tjetër (alogjenik).
Kjo metodë përdoret në trajtimin e tumoreve që zhvillohen në nyjet limfatike, në gjak dhe në disa organe të tjera, si dhe dështimin e palcës së kockave dhe sëmundjeve të caktuara gjenetike.
METODAT E REJA NE TRAJTIMIN E KANCERIT
Transplantimi i qelizave staminale autologe është zgjedhur për të mundësuar përdorimin e dozave të larta në procedurat e kimioterapisë. Kjo është për shkak se tumori i një individi është edhe indi i tij, dhe të gjitha llojet e kimioterapisë të aplikuara për një tumor mund të dëmtojnë gjithashtu individin. Kimioterapia ndikon më së shumti në palcën e kockave. Prandaj, e vetmja mënyrë për të aplikuar një dozë aq të lartë sa kërkohet për eliminimin e tumorit është marrja e palcës së kockave para kimioterapisë si “rezervë” dhe pastaj të aplikoni kimioterapinë në dozën e nevojshme. Kjo pasohet nga transplantimi i pjesës së marrë tek individi për të zëvendësuar palcën e kockave të dëmtuara. Transplantimi autolog, i cili në fillim u konsiderua si një metodë shumë efektive zgjat jetën e disa pacientëve dhe shpëton jetën e të tjerëve por nuk aplikohet shpesh sepse nuk mjafton për të siguruar shërim të plotë.
QELIZAT LUFTOJNE QELIZAT NE TRANSPLANTIN ALOGJENIK
Aplikimi i metodave të ndryshme për shkak të problemeve në transplantimin autolog, kanë sjellë përpara transplantimin alogjen. “Transplantimi i qelizave staminale allogjenike me përputhjen e indeve ndodh kur qelizat staminale merren nga një person tjetër dhe trupi i pacientit nuk i refuzon këto; në këtë lloj transplantimi, qelizat e transferuara mund të njohin dhe të vrasin qelizat tumorale. Kjo mund të përshkruhet si një betejë midis qelizave. Megjithatë, mundësia e ofruar nga transplantimi i qelizave staminale alogjene mund të shkaktojë probleme. ” Qelizat e palcës së kockave të transplantuara perceptojnë të gjitha qelizat në trupin marrës si qeliza të huaja dhe jo vetëm qelizat e tumorit.
Është e mundur që veshkat, mëlçia dhe lëkura të dëmtohen nëse qelizat e tumorit përparojnë edhe pak. Prof.Ovalı thekson faktin se kërkesa për eliminimin e tumorit mund të jetë fatale nëse nuk mbahen nën kontroll dhe pohon se është i nevojshëm për të ndjekur metodat e reja për të shmangur atë.
GJITHASHTU ESHTE E MUNDUR QE TE KRYHET TRANSFORMIMI GJYSEM-PERPUTHES
Kërkimi për zgjidhje të tjera është bërë më intensiv me shtimin e problemeve të tilla si dështimi i qelizave të transplantuara dhe mungesa e qelizave të tjera për t’i mbrojtur ato. Me përparimin në shkencë është zbuluar se qelizat T në sistemin imunitar kanë grupet e tyre. Disa prej këtyre grupeve luftojnë tumoret dhe mikroorganizmat ndërsa të tjerët luftojnë vetë trupin. Duke deklaruar se inxhinieri qelizor bën të mundur mbajtjen e grupeve që vrasin qelizat tumorale, mikroorganizmave dhe shkatërrimin e grupeve që luftojnë qelizat normale, dhe kjo eliminon nevojën për përputhje të plota dhe bën të mundur kryerjen e transplantimeve gjysmë-përputhëse, Prof.Ovalı thotë “Me transplantimin gjysmë përputhës, gjetja e indeve plotësisht të përputhshme nuk do të jetë më një problem. Do të jetë e mjaftueshme që qelizat të merren nga nëna, babai, vëllezërit e motrat apo fëmijët “.
Ndërsa vijnë rezultatet nga transplantet e suksesshme, identifikohen mangësitë në luftën kundër infeksioneve virale. Në këtë pikë, studimet laboratorike vazhdojnë të avancohen më tej. Prof.Ovalı thekson se hulumtimi që ai kryen me ekipin e tij tregon se qelizat T përbëhen nga grupe me objektiva të ndryshme dhe transplantime gjysmë-përputhëse kryhen me përzierje qelizash që mbahen ashtu siç janë ose ndryshohen për të hequr ose zvogëluar numrin e disa qelizave; përzierjet përmbajnë qelizat-T të cilat kanë “mësuar” cilat qeliza të sulmojnë në veçanti: “Ne përgatisim një përzierje të re, e cila është një kombinim artificial. Nëse një sulm ndaj qelizave normale ose një infeksion zhvillohet pavarësisht kësaj, ka qeliza staminale të veçanta të cilat mund ta ndalojnë sulmin. Ne përdorim qeliza staminale që parandalojnë refuzimin ose T-limfocitet që janë të përgatitura posaçërisht për një infeksion të veçantë. Shkurtimisht, manipulimi i qelizave momentalisht ndahet në dy pjesë kryesore. Pjesa e parë bazohet në eliminimin e qelizave që shkaktojnë reaksione të padëshirueshme dhe implantimin e qelizave të dobishme, ndërsa pjesa e dytë zbatohet vetëm nëse ekziston një problem përkundër përgatitjeve dhe bazohet në transplantimin e qelizave që do të luftojnë në mënyrë specifike problemin. ”
CILAT JANE QELLIMET DHE PRITSHMERITE E SE ARDHMES
Prof.Ovalı thotë se ekzistojnë shumë pak qendra në botë që mund të kryejnë këto procedura dhe se laboratori i tyre i qelizave staminale, Acıbadem Labcell, punon në transplantime haploidentike (gjysmë-përputhëse). Gjithashtu duke deklaruar se qëllimi i tyre është të udhëheqin rrugën për transplantime që nuk kërkojnë pajtueshmërinë e indeve, Profesor Ovalı thotë në vijim: “Ajo që ne duhet të bëjmë së pari është të përpilojmë një numër dhe të dhëna të numrave që janë mjaft të gjera për ti treguar Turqisë dhe pjesës tjetër të botës se transplantimet gjysmë të përputhshme janë aq të suksesshme sa transplantimet e përputhura plotësisht. Për shkak të shpenzimeve të larta që lidhen me këtë procedurë, ne gjithashtu përpiqemi të jemi në gjendje ta ofrojmë atë për të gjithë në vend brenda fushës së sigurimit shëndetësor “.
PRITJA NUK ËSHTË E NEVOJSHME ME TRANSPLANTIMET E GJYSME – PERPUTHSHME
Kur indet plotësisht të përputhshme nuk mund të gjenden për transplantim, periudha e pritjes deri në blerjen e palcës kockore plotësisht të përputhshme nga donatorët e palcës së kockave në botë mund të zgjasë gjashtë muaj. Është e mundur që pacienti të ndërrojë jetë gjatë kësaj kohe. Themelimi i Qendrës Turke për Bashkëpunimin e Qëndrueshëm të Qelizave Staminale (TÜRKÖK) e zvogëloi këtë periudhë në dy muaj. Duke theksuar se edhe një periudhë dy mujore është e rrezikshme për pacientët, Prof.Dr.Ercüment Ovalı thotë “Nuk ka asnjë garanci që do të gjendet palca e përshtatshme e kockave. Konfirmimi i rezultateve të transplantimeve gjysmë të përputhura parandalon nevojën për qendrat e dhurimit duke ofruar një metodë më efektive me më pak efekte anësore “.
