Paraliza cerebrale (paraliza e trurit), e definuar si çrregullim i sistemit muskuloskeletal, është një problem më të cilin po luftojnë mbi 17 milionë njerëz në botë. Ky çrregullim zhvillohet për shkak të një dëmtimi të trurit që mund të ndodhë gjatë shtatëzanisë, lindjes ose periudhës neonatale. Megjithatë, në shumë raste, shkaku i saktë është i panjohur. Lëndimi që ndodh në tru për shkak të ndonjë arsyeje ndikon negativisht në lëvizjet e muskujve dhe trupit të fëmijëve. Meqenëse kjo mund të shoqërohet edhe me probleme të tjera shëndetësore, siç janë ato në të folur, shikim dhe dëgjim, kjo mund të çojë në vështirësi në të mbajturit mend. Prof.Dr. Memet Özek, specialist i neurokirurgjisë pediatrike në Spitalin ACIBADEM Altunizade, jep informacion rreth paralizës cerebrale.
Komplikimet që shfaqen tek foshnjat, siç janë hemoragjia e trurit, mungesa e gjakut dhe furnizimi me oksigjen, dhe infeksioni i trurit për shkak trasmetimit gjate lindjes nga nëna, renditen si probleme të shtatzënisë që shkaktojnë paralizë cerebrale. Shkaqet që çojnë në çrregullim pas lindjes përbëhen nga infeksione të tilla si meningjiti dhe traumat e rënda të kokës. Në vendin tonë, shkaku më i zakonshëm i paralizës cerebrale në një fëmijë është mungesa e furnizimit të mjaftueshëm me oksigjen gjatë lindjes. Indet e trurit të foshnjave të lindura blu, si dhe foshnjat tek te cilat litari kërthizor është rreth qafës së tyre dhe foshnjave që nuk janë në gjendje të qajnë menjëherë pas lindjes, janë ato që kanë mungesë të furnizimit me oksigjen. Dëmtimi i përhershëm i trurit që ndodh pas këtyre shkakton paralizë cerebrale.
Paraliza cerebrale, e cila ndikon në kontrollin e muskujve dhe lëvizjet e trupit tek fëmijët, ka karakteristika dhe lloje të ndryshme që varen nga zona e trurit ku ndodh dëmtimi. Në spasticitetin cerebral të shoqëruara nga paraliza, fëmijët që vuajnë nga çrregullimi përjetojnë ngurtësi të rënda në krahë dhe këmbë. Meqenëse kufizimi i lëvizjeve varet nga cila zonë e trurit është dëmtuar, disa fëmijë kanë ngurtësi në krahë ndërsa të tjerët kanë atë në të dy krahët dhe këmbët.
Është e mundur të zbulohen anomalitë në lëvizjet normale të foshnjave të lindura me paralizë cerebrale; Prandaj, prindërit duhet t’i vëzhgojnë me kujdes fëmijët e tyre. Lëvizjet e krahëve dhe këmbëve të foshnjave me çrregullim janë shumë të kufizuara ose jashtë kontrollit, dhe gjymtyrët varen lirshëm. Për më tepër vërehet se këta fëmijë gjithashtu kanë kapacitet të kufizuar në lëvizje për shkak të spasticitetit, që është ngurtësia e muskujve. Vonesat në marrjen e kontrollit të kokës dhe trupit dhe uljes, të referuara si momentet në zhvillimin e një fëmije, janë sinjalet e para që prindërit duhet t’i kushtojnë vëmendje. Bebet duhet të jenë në gjendje të kontrollojnë kokat e tyre në fund të tre muajve të parë. Për më tepër ata duhet të jenë në gjendje të ulen pa mbështetje kur janë 7 – 8 muajshe. Prindërit që besojnë se fëmijët e tyre dështojnë të zhvillohen sipas këtij kushti natyror duhet të konsultohen me një specialist pa humbur kohë.
Aktualisht, edhe nëse dëmtimi i trurit nuk mund të trajtohet plotësisht, një trajtim i planifikuar mirë mund t’i ndihmojë pacientët të arrijnë aftësinë për të udhëhequr një jetë të pavarur. Megjithatë, diagnoza e hershme është shumë e rëndësishme për një trajtim të tillë. Sidoqoftë, është e mundur që vonesat të çojnë në rreziqe serioze. Qasja e trajtimit ndryshon në përputhje me gjendjen e pacientit. Fillimi i procedurave të rehabilitimit në fazën e hershme është veçanërisht i rëndësishem. Në këtë pikë është thelbësore të përdoret pa humbur kohë aftësia ndryshuese e formës së trurit, e referuar si neuroplasticitet. Është e mundur të transferohen funksionet e qelizave në zonën e dëmtuar të trurit në qelizat përreth në trurin e një foshnje në zhvillim. Megjithatë, kjo mund të kryhet vetëm përmes rehabilitimit të fazës së hershme. Prandaj, procedurat e rehabilitimit tek foshnjet që lindin parakohshem me hemorragji të trurit para përfundimit të periudhës 30-javëshe që përballen me rrezik serioz për paralizë cerebrale mund të fillojnë edhe kur foshnja është akoma në inkubator. MRI është një domosdoshmëri për diagnozën përfundimtare në foshnjat me rrezik të lartë të paralizës cerebrale.
Meqenëse zhvillimi i fëmijës është shumë i shpejtë në tre vitet e para të jetës së tij, rehabilitimi në këtë periudhë mund të japë rezultate shumë efektive. Fizioterapia e përditshme për fëmijët me spasticitet të lehtë mund ta zgjidhë problemin në masë të madhe. Kjo i ndihmon këta fëmijë të kenë aftësi për të jetuar jetën e tyre të përditshme dhe të pavarur nga të tjerët. Trajtimi synon të sigurojë që fëmijët të mund të jetojnë jetën e tyre pa ndihmën e të tjerëve dhe të bëhen individë që janë të dobishëm për shoqërinë.
Dëmtimi i trurit që shkakton paralizë cerebrale nuk është progresiv. Megjithatë, anomalitë e lëvizjes tek fëmijët që nuk marrin trajtim ndërsa rriten janë progresive. Në rastet e paralizës cerebrale ku spasticiteti nuk mund të lehtësohet me metodat e rehabilitimit, është e domosdoshme të përdoret pa vonesë ndërhyrja kirurgjikale. Përndryshe, është e mundur që gjendja dhe problemet e lidhura me ta të përkeqësohen kur rritet fëmija. Është thelbësore që programi i rehabilitimit të planifikuar mirë të zbatohet kur fëmija është ende në rritje. Mosha e operacionit mund të ndryshojë në varësi të metodës së zgjedhur për kirurgjinë spastike. Mosha më e hershme që mund të bëhet është mosha 2,5 ose 3 vjecare. Kur ndërhyrja kirurgjike për spasticitetin cerebral është vonohet mund të zhvillohet një gjendje në të cilën fëmijët nuk mund të kryejnë lëvizje të plota ose thjesht të bëhen të palëvizshëm, ose të kontraktuar. Në një rast të tillë duhet të konsultohen me mjkët ortoped me përvojë.