Kur bëhet fjalë për çrregullimet neurokirurgjikale te fëmijët, ekspertiza mjekësore ka rëndësi.
Që nga viti 1991, Qendra e Neurokirurgjisë Pediatrike Acıbadem është një shembull në këtë fushë mjekësore, duke shërbyer si qendër referimi për rastet komplekse nga Turqia dhe jashtë saj. Ajo u krijua si një qendër gjithëpërfshirëse ku ekspertë të specialiteteve të ndryshme mjekësore punojnë në bashkëpunim për trajtimin e të gjitha patologjive neurologjike te fëmijët, duke përfshirë anomalitë kongjenitale, epilepsinë, spasticitetin dhe tumoret e trurit. Sot, ajo është një qendër e njohur në arenën ndërkombëtare, që ofron kujdes të jashtëzakonshëm për trurin e fëmijëve ende në zhvillim, me më shumë se 25% të pacientëve tanë që vijnë nga e gjithë bota.
“Fëmija nuk është një version miniaturë i një të rrituri. Dallimi midis një fëmije dhe një të rrituri është po aq i madh sa dallimi midis një miu dhe një gjirafe. Nuk është vetëm në madhësi, por edhe në formë, anatomi dhe funksion. Qendrat e funksionit të trurit të një të rrituri janë të zhvilluara mirë, por ndryshe nga truri i të rriturve, truri i fëmijëve është ende në proces zhvillimi. Që do të thotë se disa nga zonat e sigurta që ne mund t’i operojmë lehtësisht te të rriturit, janë të ndaluara te fëmijët.”
Prof. Dr. Memet Özek, Neurokirurg Pediatrik, Grupi për Kujdesin Shëndetësor ACIBADEM
Ekipi i Neurokirurgjisë Pediatrike Acıbadem përbëhet nga mjekë, infermierë dhe teknikë me përvojë dhe të përkushtuar. Fizioterapia dhe rehabilitimi, neurokirurgjia pediatrike, ortopedia, neurologjia pediatrike, kirurgjia pediatrike, onkologjia, radiologjia, departamentet dentare janë të disponueshme dhe për këtë arsye, aplikohet një qasje multidisiplinare për të gjithë pacientët tanë. Qasja multidisiplinare siguron që ekspertët mjekësorë të të gjitha specialiteteve përkatëse të ekzaminojnë pacientin së bashku, për të përcaktuar planin e trajtimit dhe fazat e tij, duke marrë parasysh të gjitha opsionet ekzistuese.
Prof. Dr. Memet Özek krahason një ekip të mirë kirurgjie me një kuartet harqesh. “Këta katër muzikantë mund të jenë virtuozë në vetvete, por të luajnë së bashku në harmoni është ajo çka i bën ata një kuartet harqesh. Dhe për ta arritur këtë, ata duhet të praktikohen ditë e natë për muaj, madje edhe vite. Ne punojmë me të njëjtët infermierë dhe teknikë të kirurgjisë për 10 vjet, e 27 vjet me të njëjtin anestezist pediatrik. Kjo sjell harmoni në punën tonë, që do të thotë rezultate më të mira për pacientët tanë të vegjël.”
Çdo trajtim i suksesshëm fillon me diagnozën e saktë. Qendra e Neurokirurgjisë Pediatrike Acıbadem është e pajisur me të gjitha teknologjitë më të fundit për diagnostikimin korrekt të sëmundjeve neurokirurgjikale te fëmijët. PET, SPECT, EEG, CT, USG mund të përdoren për diagnozë të saktë.
Acıbadem ka disa nga modelet më të avancuara në dispozicion sot të 3 Tesla MRI: Siemens ,Vida dhe GE Premier. Hapësira e pacientit prej 70 cm lejon që fëmijët me klaustrofobi të skanohen me lehtësi. Pajisjet ofrojnë efikasitet më të lartë dhe ecuri të përmirësuar të punës dhe përmirësojnë cilësinë e imazhit deri në tetë herë. Teknologjia aktuale MRI është aq e avancuar sa mund të tregojë të gjitha çrregullimet e trurit në skanimin me MRI. Ajo bën të dukshme vendndodhjen e enëve të gjakut dhe vendndodhjen e tyre në tumor. Për më tepër, ajo mund të tregojë shkallën se sa enët e gjakut ushqejnë qendrat përgjegjëse për një funksion të caktuar. Një njësi e radiologjisë e pajisur më së miri duke përdorur një MRI me rezolucion të lartë 3 Tesla, në shumicën e rasteve mund të vendosë një diagnozë të saktë vetëm me skanimin me anë të MRI-së dhe kjo është një procedurë rutinë në Acıbadem.
Aparati i analizës tredimensionale të ecjes me ndihmën e kompjuterit përdoret për të zbuluar dhe përcaktuar çrregullimet e ecjes, veçanërisht ato që lidhen me problemet neurologjike, ortopedike dhe reumatologjike.
Ekipi multidisiplinar i Qendrës së Neurokirurgjisë Pediatrike Acıbadem trajton të gjitha patologjitë neurokirurgjikale te fëmijët, me ekspertizë të veçantë në:
Anomalitë kongjenitale nënkuptojnë se një fëmijë lind me keqformime të trurit ose të shtyllës kurrizore. Ekzistojnë pesë lloje të anomalive kongjenitale në neurokirurgjinë pediatrike: hidrocefalia, cistet e trurit, encefalocela, kraniosinostoza dhe keqformimet vaskulare cerebrale.
Të sapolindurit (0-1 muaj): Rritja e tepërt e perimetrit të kokës, fryrja e fontanelës, skalpi i hollë, zgjerimi i enëve të gjakut në kokë, të vjellat, të qenit vazhdimisht i grindur, devijimi i syve nga poshtë dhe shenja e syve si perëndimi i diellit janë simptoma të mundshme.
Fëmijët (1 muaj ose më shumë): Rritje e tepërt e perimetrit të kokës, dhimbje koke, të përziera, të vjella, ethe, shikim i dyfishtë, të qenit vazhdimisht i grindur, vonesa në ecje ose në të folur, çrregullime të komunikimit, humbje të funksioneve sensore dhe motorike, kriza epileptike. Vështirësi për të qëndruar zgjuar ose vështirësi për tu zgjuar te fëmijët më të rritur.
Ndryshimet në formën e kokës dhe fytyrës janë zakonisht të dukshme dhe zakonisht janë simptoma e parë dhe e vetme. Një shenjë tjetër është një fontanel i vogël ose i munguar. Në raste të rralla, sinostoza mund të çojë në rritje të presionit brenda kafkës. Kur suturat e shumta të kafkës bashkohen para kohe, kjo gjë është veçanërisht e mundur.
Gjatë shtatzënisë, një perinatolog e ndjek pacientin me ekografi, duke vëzhguar çdo anomali në indin e trurit. Në varësi të të dhënave nga ekografia, mund të kërkohet një MRI fetale. Në MRI-në e fetusit, gruaja shtatzënë i nënshtrohet një skanimi me MRI për të kontrolluar fetusin. Kështu, mund të zbulohen anomalitë kongjenitale dhe mund të vendoset diagnoza e saktë prenatale. Pas lindjes, departamenti i neurokirurgjisë pediatrike duhet të kryejë operacionin.
Në anomalitë kongjenitale të trurit, ndërhyrjet kirurgjikale janë alternativa kryesore e trajtimit te fëmijët. Sidomos në disa lloje keqformimesh, një ndërhyrje kirurgjikale duhet të kryhet brenda 36 orëve të para të lindjes.
Kirurgjia është një metodë e pashmangshme trajtimi për encefalocelën. Për më tepër, duhet të kryhet gjatë 3 muajve të parë pas lindjes. Nëse ka një shtresë lëkure që mbulon indin, ndërhyrja kirurgjikale mund të shtyhet për disa muaj. Por nëse nuk ka lëkurë për të mbrojtur një encefalocele, operacioni duhet të kryhet menjëherë pas lindjes.
Në Acıbadem, neurokirurgët përgjithësisht aplikojnë kirurgji endoskopike minimalisht invazive për trajtimin e kraniosinostozës, por në disa raste kirurgjia endoskopike mund të mos funksionojë mirë. Për shembull, në foshnjat më të mëdha ose foshnjat me më shumë se një suturë të mbyllur, mund të aplikohen metoda të ndryshme kirurgjikale. Në kirurgjinë endoskopike të kraniosinostozës, mjekët hapin prerje të vogla, aq sa për të futur instrumentet kirurgjikale, dhe përdorin një kamerë të vogël për të kryer operacionin.
Para operacionit, fëmija vihet nën anestezi të përgjithshme. Neurokirurgët bëjnë një ose dy prerje të vogla në lëkurën e kokës. Më pas, një tub i hollë me një video-kamerë të shtuar dhe mjete të tjera futen përmes prerjes. Kamera i lejon kirurgët të shohin brenda kokës së fëmijës ndërsa ata kryejnë operacionin. Gjatë operacionit, neurokirurgët heqin një rrip të ngushtë kocke përgjatë suturës së mbyllur. Në përgjithësi, pacientët qëndrojnë në spital nga dy deri në tre ditë pas operacionit. Pas operacionit, foshnjat mund të kenë nevojë të mbajnë një helmetë të veçantë për të ndihmuar në formimin e formës së kokës së tyre. Kjo helmetë mund të përdoret diku nga disa muaj deri në një vit.
Kirurgjia e keqformimeve vaskulare cerebrale zakonisht ndihmohet nga navigimi me ndihmën e kompjuterit dhe mikroskopit. Neurokirurgët përpiqen të heqin tërësisht keqformimin vaskular dhe të shmangin rrezikun e çarjes. Metoda optimale kirurgjikale përcaktohet në bazë të madhësisë, formës, vendndodhjes së defektit dhe shëndetit të përgjithshëm të pacientit.
Tumoret e trurit te fëmijët janë shumë të ndryshëm nga ato te të rriturit. Disa nga tumoret që shihen te fëmijët pothuajse nuk shihen kurrë te të rriturit. Ekipi i Neurokirurgjisë Pediatrike Acıbadem fokusohet kryesisht në tumoret e trungut dhe talamusit, ose tumoret e trurit të rrënjosur thellë. Këto zona vitale me madhësi sa të gishtit të madh të dorës lokalizohen pikërisht në qendër të trurit. Pa to, një qenie njerëzore nuk do të ishte në gjendje të merrte frymë vetë, të lëvizte gjymtyrët, të përdorte shprehitë e fytyrës apo edhe të gëlltiste ushqimin. Duke qenë kaq vitale, tumoret e kësaj zone kërkojnë ekspertizë serioze. Duke lënë mënjanë ekspertizën kirurgjikale, përgatitja para operative e rastit është thelbësore.
Në ACIBADEM, me anë të një pajisje MRI me rezolucion të lartë, me fuqi 3 Tesla të teknologjisë moderne, ekipi ynë i ekspertëve përcakton saktësisht vendndodhjet e tumoreve dhe gjithashtu strukturat përgjegjëse për funksionet jetësore, duke kryer kështu ndërhyrjen pa i dëmtuar ato. Teknikat e hartës së trurit dhe monitorimit përdoren gjithashtu për ndërhyrje më të sakta.
Të gjithë tumoret e trurit, malinje apo beninje, kanë ndikime të mëdha në jetën e pacientëve. Ekziston një spektër malinj në tumoret e trurit te fëmijët. Por cilido qoftë lloji i tumorit, nevojitet një ekip multidisiplinar me përvojë i përbërë nga radiologë, radioterapeut, onkologë mjekësorë dhe neurokirurgë për fëmijë. Ekipi diskuton të gjitha dosjet e reja të pacientëve në një këshill javor dhe planifikon fazat para operative, intraoperative dhe post operative, si dhe çdo mundësi shtesë trajtimi. Tumoret e trurit, edhe nëse janë beninje, kanë potencial të rishfaqen, ose ato malinje të bëjnë metastaza dhe të përhapen në organe të tjera. Mjekët e Acıbadem bashkëpunojnë dhe diskutojnë të gjithë skenarët dhe planifikojnë se si ta mbajnë nën kontroll sëmundjen.
Shenja e parë dhe më e zakonshme e tumorit të trurit pediatrik është dhimbja e vazhdueshme e kokës. Përveç dhimbjes së kokës, te këta pacientë mund të vërehen simptomat e mëposhtme:
Trajtimi i tumoreve pediatrike të trurit me shumë mundësi do të jetë trajtim kirurgjikal. Megjithatë, për disa tumore me një ritëm të ngadaltë të rritjes, mund të rekomandohet vetëm monitorimi ose biopsia në vend të operacionit.
Në Qendrën e Neurokirurgjisë Pediatrike Acıbadem, mjekët përdorin endoskopët më të hollë dhe mund t’i operojnë pacientët dhe pacienti të dalë nga spitali të nesërmen.
Gjithashtu gjatë operacionit përdoret një aspirator i drejtuar me ultratinguj. Ai ndihmon në trajtimin e tumoreve në ventrikul me metodën e mbyllur endoskopike. Për më tepër, si një nga teknologjitë më të avancuara, lazeri mund të përdoret përmes një endoskopi. Në Acıbadem, në vend që të operojnë tumoret në ato dhoma të quajtura ventrikul me një metodë të hapur, kirurgët përdorin këtë endoskop të specializuar për të hequr një tumor. Aspiratori futet përmes një endoskopi me këtë teknologji të avancuar. Bën fragmentim të imët si mielli në indin e trurit dhe i thith ato. Prandaj, bluarja në pluhur dhe thithja e indit të trurit preferohet në vend të tërheqjes dhe shtytjes së tij. Kështu, operacioni kryhet në mënyrë të pastër dhe pa dëmtuar pacientin.
Terapia Gamma Knife mund të konsiderohet për tumoret pediatrikë të trurit që janë më të vegjël se 3 cm në madhësi. Për tumoret malinje të trurit që kërkojnë radioterapi, strategjia e trajtimit përfshin heqjen kirurgjikale të indit tumoral në masën maksimale të ndjekur nga radioterapia konvencionale. Megjithatë, Gamma Knife mund të përdoret në raste të përzgjedhura për tumore të vogla që përsëriten pas operacionit rutinë dhe radioterapisë.
Spasticiteti është shtrëngimi jonormal i muskujve, i shkaktuar nga një çekuilibrim i sinjaleve nga truri dhe palca kurrizore në muskuj. Zakonisht shkakton probleme në lëvizje. Shkaku kryesor i spasticitetit te fëmijët është paraliza cerebrale. Paraliza cerebrale (CP) është një grup çrregullimesh të përhershme të lëvizjes që shfaqen në fëmijërinë e hershme. Shenjat dhe simptomat ndryshojnë midis pacientëve dhe me kalimin e kohës. Shpesh, simptomat përfshijnë koordinim të dobët, muskuj të ngurtësuar, muskuj të dobët dhe dridhje. Mund të ketë gjithashtu probleme me ndjesinë, shikimin, dëgjimin, gëlltitjen dhe të folurit. Me pak fjalë, CP do të thotë dëmtim i trurit. Ky dëmtim zakonisht ndodh gjatë lindjes ose në muajin pasardhës, për shkak të mungesës së rrjedhjes së gjakut në tru. Nëse kjo mungesë e qarkullimit të gjakut vazhdon për 3 minuta ose më shumë, dëmtimi i trurit është i pashmangshëm dhe i pariparueshëm.
Në Acıbadem, megjithatë, mjekët kanë mundësinë të ndërhyjnë, duke trajtuar çrregullimet e lëvizjes të shkaktuara nga CP. Rreth 60% e pacientëve me CP kanë spasticitet. Më parë, trajtimi i vetëm për spasticitetin ishte fizioterapia, por sot janë të mundshme disa ndërhyrje të ndryshme. Opsionet e trajtimit për çdo rast specifik vlerësohen nga këshilltarët tanë multidisiplinorë, ku mjekët diskutojnë çdo pacient në detaje me specialistë të fizioterapisë dhe rehabilitimit, neurokirurgjisë pediatrike, ortopedisë, neurologjisë pediatrike dhe shumë ekspertëve të tjerë. Qendra e Neurokirurgjisë Pediatrike e Acıbadem ka kryer mbi 1500 operacione dhe ka ndihmuar pacientë nga e gjithë bota.
Rehabilitimi pediatrik: Në trajtimin e spasticitetit, mjekët mund të aplikojnë për fizioterapi dhe rehabilitim. Mund të jetë me dobi për pacientët për:
Në Acıbadem gjithashtu ekziston një njësi e analizës së lëvizjes me një ekip ekspertësh. Laboratori i analizës së lëvizjes përdoret për të kuptuar situatën e saktë të çdo muskuli të çdo pacienti. Analiza e ecjes është një nga fazat e rëndësishme në vlerësimin e muskujve, kyçeve dhe sistemit skeletor. Analiza e ecjes 3D e asistuar nga kompjuteri ndihmon për identifikimin objektiv të çrregullimeve të ecjes, tregon kohën e veprimit dhe tkurrjes së muskujve, demonstron diapazonin e lëvizjes së artikulacioneve dhe mbështet mjekët në planifikimin e fazave të trajtimit. Në këtë njësi dokumentohen aftësitë lëvizëse të fëmijës dhe planifikohet trajtimi. Dita ditës, aftësia lëvizëse e fëmijës rritet dhe kjo matet nga specialistët.
Kirurgjia e spasticitetit: Duhet të merret në konsideratë operacioni për spasticitetin, nëse rehabilitimi nuk e ndihmon gjendjen, kujdesi i përditshëm i fëmijës është i vështirë për shkak të spasticitetit, dhe fëmija vuan nga dhimbjet për shkak të kontraktimeve jonormale të muskujve. Operacionet përkatëse janë si më poshtë:
Epilepsia është një çrregullim i sistemit nervor qendror, me aktivitet jonormal të trurit që shkakton kriza epileptike të përsëritura. Krizat epileptike janë episode që mund të variojnë nga periudha të shkurtra dhe pothuajse të pazbulueshme deri në periudha të gjata lëkundjesh të fuqishme. Këto episode mund të rezultojnë me lëndime fizike, por edhe dëmtime të pakthyeshme të trurit, veçanërisht te fëmijët, truri i të cilëve është ende në zhvillim. Në shumicën e rasteve, epilepsia mund të trajtohet me sukses nga një neurolog për fëmijë me anë të medikamenteve. Por në 25% të rasteve mjekimi nuk është i mjaftueshëm dhe pacientët vazhdojnë të vuajnë nga krizat. Në këta pacientë neurokirurgët ndërhyjnë me teknika të ndryshme.
Në pacientët me epilepsi, nuk kemi praninë e një tumori ose cisti në tru, por një zonë e caktuar e trurit zhvillohet në mënyrë jonormale; ose, skanimi me MRI është krejtësisht normal, por nëpërmjet testeve të tjera zbulohet se krizat e kanë origjinën nga një pjesë e caktuar e trurit. Imazhet me skaner mund të jenë normale, por një pjesë e trurit mund të mos funksionojë si duhet. Në atë moment pacienti bëhet kandidat për kirurgji të epilepsisë.
Ndryshe nga çrregullimet e tjera të trurit, mjekimi me ilaçe është trajtimi i linjës së parë për epilepsinë. Por nëse një pacient është refraktar ndaj trajtimit me ilaçe (epilepsi rezistente ndaj ilaçeve), neurokirurgjia mund të ndihmojë, pasi truri i njeriut është burimi i epilepsisë. Për pacientë të tillë, teknikat kirurgjikale përfshijnë rezeksionin fokal (heqjen e zonës së sëmurë të trurit), kallozotominë orpus (që shkëput të dy gjysmat e trurit), hemisferotominë (shkëputjen e hemisferës së sëmurë nga hemisfera e shëndetshme, nëse dëmtimi kufizohet në një hemisferë) dhe stimuluesit (stimulimi i nervit vagal). Përshtatshmëria për kirurgji dhe lloji i operacionit të epilepsisë që do të aplikohet duhet të përcaktohen nga një ekip i specializuar, i aftë për të arritur rezultate efektive duke mbrojtur funksionet delikate të trurit.